Γράφει η Σοφία Σπανίδου, Δικηγόρος, Διεθνούς Αθλητικού Δικαίου
Η ιδέα της Ευρωπαϊκής Σούπερ Λιγκ πλανάται στον χώρο του ποδοσφαίρου ήδη από
τη δεκαετία του 1980. Ωστόσο, τόσο η αναβάθμιση του Ευρωπαϊκού Κυπέλλου με τη
δημιουργία του πρωταθλήματος Champions League της UEFA όσο και ο φόβος ότι ένατέτοιο πρωτάθλημα θα υπερσκιάσει το ποδόσφαιρο σε εθνικό επίπεδο, και πιθανόν να το κατακερματίσει, έφερε την παύση των συζητήσεων. Το 2018 με την αποκάλυψη των Football Leaks ήρθαν πάλι στο προσκήνιο οι μυστικές συζητήσεις για την δημιουργία της Ευρωπαϊκής Σούπερ Λιγκ, η οποία θα ξεκινούσε το 2021. Τα σχέδια, που έφεραν τεράστια αναστάτωση στον ποδοσφαιρικό κόσμο και στους λάτρεις του ποδοσφαίρου, μιλούσαν για ένα πρωτάθλημα με 16 ομάδες, το οποίο θα ξεκινούσε το 2021, θα ήταν παρόμοιο με το Champions league, μόνο που η UEFA δεν θα είχε απολύτως καμία εμπλοκή.
Οι ομάδες θα παίζουν αρχικά σε ομίλους και εν συνεχεία σε νοκ άουτ γύρους, προκειμένου να βρεθεί η πρωταθλήτρια ομάδα της Ευρωπαϊκής Σούπερ Λιγκ. Έτσι όπως επρόκειτο να διαμορφωθεί το πρωτάθλημα, προφανώς και θα ευνοούνταν μερικές από τις πιο ισχυρές και μεγάλες ομάδες του Ευρωπαϊκού Ποδοσφαίρου. Από τις 16 ομάδες που θα συμμετείχαν, οι 11 θα θεωρούταν ιδρυτικές ομάδες, οπότε και θα εξασφάλιζαν τη θέση του και τη συμμετοχή τους στην Ευρωπαϊκή Σούπερ Λιγκ για τα επόμενα είκοσι χρόνια. Σε αντίθεση με τις άλλες πέντε θέσεις που θα μπορούσαν να υποβιβαστούν, οι ιδρυτικές ομάδες θα ήταν προστατευμένες από υποβιβασμό.
Στο σήμερα, η ιδέα της δημιουργίας της Ευρωπαϊκής Σούπερ Λίγκ μοιάζει πιο
πραγματοποιήσιμη από ποτέ, με τις ιδρυτικές ομάδες να έχουν ήδη βρεθεί. Ο αριθμός από
έντεκα, της αρχικής ιδέας, έχει ανέλθει στις δώδεκα, τις οποίες απαρτίζουν έξι μεγάλες
ομάδες της Αγγλικής Πρεμιερ Λιγκ και ομάδες της Ευρωπαϊκής ελίτ, όπως η Μπαρτσελόνα,
η Μίλαν, η Γιουβέντους κ.α. Η βασική ιδέα όμως παραμένει η ίδια: η δημιουργία ενός
ξεχωριστού πρωταθλήματος, ελεγχόμενου από τις ιδρυτικές ομάδες, στο οποίο η UEFA δεν
θα έχει απολύτως καμία ανάμειξη, έλεγχο ή επιρροή. Προφανώς, και σε περίπτωση που η
Ευρωπαϊκή Σουπερ Λιγκ γίνει πραγματικότητα, ο αποκλεισμός της UEFA θα έχει άμεσες
νομικές και πρακτικές συνέπειες στο ποδόσφαιρο. Το σχετικά πρόσφατο παράδειγμα της
δημιουργίας κλειστής Λίγκας στο μπάσκετ ( Euroleague), προιδεάζει για τις πιθανές
συνέπειες: τα εθνικά πρωταθλήματα έχουν υποτιμηθεί, η οικονομική ψαλίδα ανάμεσα στις
ομάδες έχει γίνει ακόμα μεγαλύτερη, εκλείπουν βασικά κίνητρα τόσο για τους παίκτες όσο
και για τους φιλάθλους, ενώ οι εθνικές ομάδες απαρτίζονται μόνο από παίκτες που δεν
συμμετέχουν στην Euroleague.
Πρωταρχικά, η δημιουργία της Ευρωπαϊκής Σούπερ Λιγκ καταστρατηγεί τους
κανονισμούς Οικονομικού Ευ αγωνίζεσθαι (Financial Fair Play) της UEFA. Βασικός σκοπός
των κανονισμών αυτών είναι ο έλεγχος των οικονομικών των ομάδων και η εξυγίανση των
οικονομικών του ποδοσφαίρου, προκειμένου οι τελευταίες να μην ξοδεύουν εντός της
κρινόμενης περιόδου περισσότερα από όσα εισπράττουν. Ο περιορισμός αυτός έχει επιφέρει
σημαντικές αλλαγές στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο, περιορίζοντας κατά πολύ τα έξοδα των
ομάδων και συνακόλουθα τις μεταγραφές, επιφέροντας μια σχετική ισορροπία και ισότητα
και αποφεύγοντας περιστατικά «οικονομικού ντόπινγκ». Οι αλλαγές όμως αυτές δεν επήλθαν
γιατί οι ομάδες απλώς συμβιβάστηκαν και συμμορφώθηκαν στους κανονισμούς, αλλά γιατί
οι επιβαλλόμενες ποινές σε περίπτωση παραβίασης των κανονισμών Financial Fair Play,
έχουν ολέθριες συνέπειες για μια μεγάλη ευρωπαϊκή ομάδα. Έτσι, λοιπόν, μια ομάδα που
παραβαίνει τους κανονισμούς αυτούς κινδυνεύει με αποκλεισμό συμμετοχής από όλες τις
ευρωπαϊκές διοργανώσεις ή και με πρόστιμο. Επομένως, σε περίπτωση που οι κορυφαίες –
σε απόδοση και σε οικονομική δύναμη- ομάδες της Ευρώπης οργανώσουν το δικό τους
κλειστό πρωτάθλημα, στο οποίο δεν θα τυγχάνουν εφαρμογής οι κανονισμοί της UEFA, ούτε
θα είναι δυνατός ο έλεγχος της εφαρμογής αυτών, τότε θα έρθουμε αντιμέτωποι με μια νέα
οικονομική πραγματικότητα, μέρος της οποίας δεν θα είναι το Οικονομικό Ευ Αγωνίζεσθαι.
Αντιθέτως, τότε θα μιλάμε για προκαθορισμένα, εγγυημένα συμβόλαια, για ανεξέλεγκτες
χορηγίες, για υπέρογκες επενδύσεις και αυξήσεις των μετοχικών κεφαλαίων και τελικά για
ένα κλειστό ελιτιστικό πρωτάθλημα, όπου ανάμεσα στους πλουσίους θα κερδίζει ο
πλουσιότερος.
Αυτό μας φέρνει αντιμέτωπους και με μια ακόμα αρνητική συνέπεια σε επίπεδο
ελέγχου και οργάνωσης του Ευρωπαϊκού Ποδοσφαίρου, αυτή της χειραγώγησης του
αποτελέσματος, γνωστό και ως match fixing. Σήμερα, η UEFA έχει όλους τους δυνατούς
μηχανισμούς εντοπισμού ύποπτων αγώνων και συμπεριφορών, ελέγχου του στοιχηματισμού
(βλ. Σύστημα Εντοπισμού Στοιχηματικής Απάτης) και επιβολής ποινών στα εμπλεκόμενα με
match fixing μέρη του ποδοσφαιρικού κινήματος, όπως είναι οι ομάδες, οι αθλητές, οι
διαιτητές κ.ο.κ. ΄Όπως και στην περίπτωση του Financial Fair Play, μια εκ των
προβλεπόμενων ποινών είναι και η απαγόρευση συμμετοχής σε Ευρωπαϊκές διοργανώσεις,
μια ποινή που επιβάλλεται σε περιπτώσεις βεβαιωμένης χειραγώγησης αποτελέσματος
αγώνα. Εν απουσία ελέγχου και επέμβασης της UEFA και δεδομένων των τεράστιων
οικονομικών συμφερόντων που διακυβεύονται σε μια ελιτιστική-οικονομική Λίγκα, όπως θα
είναι η Ευρωπαϊκή Σούπερ Λιγκ, οι ομάδες και τα σχετιζόμενα μέρη θα έχουν πλήρη
ελευθερία χειραγώγησης των αποτελεσμάτων και διαμόρφωσης της Λίγκας αυτής με τρόπο
που κατακερματίζει την ουσία του ποδοσφαίρου. Εδώ, η δυνατότητα μη υποβιβασμού για το
μεγαλύτερο μέρος των ομάδων λειτουργεί αποπροσανατολιστικά, δεδομένου ότι δημιουργεί
την πεποίθηση έλλειψης συμφερόντων. Ωστόσο, δεν πρέπει να ξεχνάει κανείς την
οικονομική δύναμη σε επίπεδο χορηγιών, δικαιωμάτων αναμετάδοσης, συμβολαίων,
επηρεασμού των στοιχηματικών εταιρειών και δύναμης εντός της κλειστής λίγκας, που θα
αποκτάει μια ομάδα όταν σταθερά θα τερματίζει στις πρώτες θέσεις. Εξάλλου, ένας από
τους βασικούς λόγους δημιουργίας της λίγκας αυτής είναι ακριβώς η διατήρηση και αύξηση
της οικονομικής δύναμης, η οποία σε επίπεδο ποδοσφαιρικών εταιρειών διακυμαίνεται
συνεχώς και εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την πιθανότητα υποβιβασμού ή μη πρόκρισης
στο Champions League.
Σε επίπεδο ποδοσφαιριστών, η δημιουργία της Ευρωπαϊκής Σούπερ Λιγκ φαίνεται ότι
ανατρέπει και τη μέχρι στιγμής απαγορευμένη πρακτική απόκτησης δικαιωμάτων τρίτων επί
των ποδοσφαιριστών. Διότι, αφ’ ής στιγμής ο ποδοσφαιριστής φύγει από την προστασία της
UEFA – δεδομένου ότι η τελευταία έχει εξαγγείλει την απαγόρευση συμμετοχής στα
πρωταθλήματά της σε όσους ποδοσφαιριστές ενταχθούν στο μόρφωμα της Ευρωπαϊκής
Σούπερ Λιγκ, η τύχη του αφήνεται σε τρίτους παράγοντες, δηλαδή στις ομάδες, στους
χορηγούς ή σε άλλα τρίτα πρόσωπα, οι οποίοι αυτομάτως αποκτούν δικαιώματα επί του
ποδοσφαιριστή, τη στιγμή που ο ποδοσφαιριστής δεν φαίνεται να έχει κάποια νομική διέξοδο
για την προάσπιση των συμφερόντων του. Αυτό προκαλεί και το εύλογο ερώτημα: τι θα
γίνει με τις νομικές διαφορές που θα ανακύψουν; Ποιο θα είναι το αρμόδιο όργανο για
επίλυση αυτών; Απάντηση καμία.
Το ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο δεν στηρίζεται σε αυθαίρετες διδαχές, αλλά σε ένα καλά
διαρθρωμένο πυραμιδωτό σύστημα. Λαμβάνοντας υπόψη πάντα την ιδιαιτερότητα του
αθλήματος και κυρίως τον μονοπωλιακό χαρακτήρα που έχει η κάθε ευρωπαϊκή ομοσπονδία
τόσο σε ότι αφορά αμιγώς το άθλημα, όσο και σε ότι σχετίζεται με την διοργάνωση των
επίσημων πρωταθλημάτων σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, κάνει την δημιουργία της
Ευρωπαϊκής Λίγκας να μοιάζει με ένα κακόγουστο παιχνίδι για λίγους. Μην ξεχνάμε ότι
αυτό ακριβώς που κάνει το ποδόσφαιρο μαγικό για συμμετέχοντες και θεατές είναι ακριβώς
η αβεβαιότητα του αποτελέσματος και η δυνατότητα του «αδύναμου» να κάνει την ανατροπή
και να κερδίσει τον δυνατό, μια δυνατότητα που θα χαθεί μέσα στα συστήματα που προτείνει
αυτή η νέα Ευρωπαϊκή Σούπερ Λίγκ. Έτσι, τίθεται σε διακινδύνευση τόσο το ίδιο το άθλημα
του ποδοσφαίρου, αλλά και όλοι οι εμπλεκόμενοι με αυτό, διότι από τη Λίγκα αυτή
απουσιάζουν όλοι εκείνοι οι σταθεροποιητικοί μηχανισμοί, που δύνανται να αντιμετωπίσουν
σωστά και με ακεραιότητα όλα όσα ακολουθούν την δημιουργία μιας τέτοιας διοργάνωσης.