Του Καθηγητή Γιώργου Πιπερόπουλου
Με αφορμή όσα τελευταίως ακούγονται για ψυχρά πρόσωπα Εξουσίας ως εντολοδότες
και συμμορφούμενους υφισταμένους τους ως εντολοδόχους και εφαρμοστές των εντολών θα αναφερθώ σήμερα στα πειράματα «υπακοής σε πρόσωπα Εξουσίας» που έκανε στο
Πανεπιστήμιο Yale αρχές της δεκαετίας του 1960 ο καθηγητής Ψυχολογίας Dr Stanley
Milgram τα οποία επαναλήφθηκαν και σε άλλες χώρες και αποκάλυψαν πόσο εύκολο είναι, για άτομα που διαθέτουν κύρος και εξουσία να επηρεάζουν τις συμπεριφορές των
ανθρώπων που εξουσιάζουν.
Στα πειράματα Milgram ο «δάσκαλος», κάθεται μπροστά σε μια κονσόλα, από την οποία
μπορεί να κάνει στον «μαθητή» που βρίσκεται σε διπλανό δωμάτιο «ηλεκτροσόκ» κάθε φορά, που ο «μαθητής» δίνει λάθος απάντηση σε κάποια ερώτηση. Στο δωμάτιο παροχής των
ηλεκτροσόκ, δίπλα στον «δάσκαλο», βρίσκεται το πρόσωπο ΚΥΡΟΥΣ & ΕΞΟΥΣΙΑΣ που
είναι ο επικεφαλής του πειράματος επιστήμων. Ο επικεφαλής επιστήμων και ο «μαθητής»
είναι συνεργάτες και το πραγματικό «πειραματόζωο» είναι ο «δάσκαλος»...
http://psychology.about.com/od/historyofpsychology/a/milgram.htm
Στην εξέλιξη του πειράματος, με την παρότρυνση του «επιστήμονα» ο «δάσκαλος»
αυξάνει τα βολτ του ηλεκτροσόκ, μολονότι ακούει τις κραυγές πόνου (αλλά δεν έχει οπτική
αντίληψη) του «μαθητή» που κάνει λάθη και δέχεται ηλεκτροσόκ ως τιμωρία…
Τα πειράματα του καθηγητή Milgram συνέπεσαν (από πρόθεση και όχι τυχαία) με τη δίκη
του συλληφθέντα από πράκτορες του Ισραήλ Γερμανού Ναζί «εγκληματία πολέμου» Adolph
Eichman. Το ερώτημα ήταν «εάν και κατά πόσο οι δήμιοι Εβραίων και άλλων εκατομμυρίων
ανθρώπων ήταν απλά πειθήνια – υπάκουα όργανα στις εντολές των Αρχηγών τους, δηλαδή
προσώπων που διέθεταν Κύρος και Εξουσία».
Στα αρχικά πειράματα και οι επαναλήψεις τους μέτρησαν και μετρούν την προθυμία των
συμμετεχόντων στη μελέτη να υπακούσουν και να εφαρμόσουν τις εντολές που τους δίνει
ένα πρόσωπο κύρους και εξουσίας, έστω και εάν αυτές έρχονται σε αντίθεση με την
προσωπική τους συνείδηση και τα συναισθήματά τους. Με άλλα λόγια, ο «δάσκαλος» –
θύτης προξενεί πόνο στον «μαθητή» – θύμα και συνεχίζει να το κάνει παρά τις κραυγές
πόνου που ακούγονται από το διπλανό δωμάτιο!
Διευκρινίζω ότι τα ηλεκτροσόκ ΔΕΝ είναι πραγματικά, όπως δεν είναι και οι
κραυγές πόνου του δήθεν «θύματος»!..
Ο καθηγητής Milgram όσο και άλλοι ψυχολόγοι που επανέλαβαν τα πειράματα αυτού του
τύπου διαπίστωσαν δυσκολία στην παροχή ηλεκτροσόκ και πόνου στα θύματά τους όταν τα
δύο δωμάτια δεν τα χώριζε αδιαφανής τοίχος αλλά γυάλινος που δυσκόλευε τον θύτη καθώς
έβλεπε τον πόνο που προξενούσε, παρά τις επιτακτικές παραινέσεις του προσώπου
Εξουσίας και Κύρους, και μάλιστα πλλοί «θύτες» απέφευγαν διασταύρωση των βλεμμάτων
τους με τα μάτια των θυμάτων τους!…
Πρόσωπα που παίρνουν αποφάσεις επώδυνες για άλλα άτομα συνήθως προσπαθούν να κρατήσουν αποστάσεις από αυτά, καθώς η άμεση επαφή, πρόσωπο - με-πρόσωπο κάνει την επιβολή τους πιο δύσκολη…
Αυτό απέδειξε σε σχετική εργασία του ο καθηγητής Ψυχολογίας στο Γαλλικό
Πανεπιστήμιο της Grenoble Dr Laurent Bègue και οι συνεργάτες του, που αναρτήθηκε στην
διαδικτυακή έκδοση του περιοδικού Journal of Personality με τίτλο «Προβλέποντας την
υπακοή βάσει της προσωπικότητας στο παράδειγμα του Milgram»
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/jopy.12104/abstract με τίτλο
Η συγκεκριμένη έρευνα περιλάμβανε ένα πείραμα-παραλλαγή των πειραμάτων του
Milgram, όπου οι ερευνητές εξέτασαν κατά πόσο συγκεκριμένα χαρακτηριστικά
προσωπικότητας κάνουν κάποιους περισσότερο ή λιγότερο πιθανό να ακολουθήσουν
εντολές και διαταγές όταν αυτές οι εντολές βλάπτουν έναν άλλο άνθρωπο. Στην έρευνα αυτή
66 άτομα ηλικίας 26-54 ετών κλήθηκαν να συμμετάσχουν σε μια παρωδία τηλεοπτικού
τηλεπαιχνιδιού όπου οι συμμετέχοντες έλαβαν οδηγίες, στο πλαίσιο των κανόνων του
παιχνιδιού, να κάνουν ένα ηλεκτροσόκ στους συμπαίκτες τους ως ποινή για την κάθε λάθος
απάντηση και η ένταση του σοκ θα αυξανόταν έπειτα από κάθε λάθος απάντηση.
Οκτώ μήνες αργότερα, οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να συμπληρώσουν ένα
ερωτηματολόγιο (που θεωρήθηκε ότι ήταν άσχετο με το αρχικό πείραμα), για να βοηθήσει
τους ερευνητές να αξιολογήσουν χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς τους, όπως τάση για
συμμόρφωση, ευσυνειδησία, εξωστρέφεια, νεύρωση και διαφάνεια.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι συμμετέχοντες με έντονες προσωπικές τάσεις για
συμμόρφωση και ευσυνειδησία ήταν πιο πρόθυμοι να υπακούσουν στις διαταγές και
έτσι ήταν πρόθυμοι να αυξήσουν την ένταση του ηλεκτροσόκ στους συμπαίκτες τους
στο συγκεκριμένο τηλεπαιχνίδι.
Σε αντίθεση με τους «πρόθυμους» οι αρνητές ήταν άτομα με ανθρωποκεντρικές
πολιτικές ιδεολογίες, άτομα που στην καθημερινή τους συμπεριφορά αρνούνται να
συμμορφωθούν με τις επιταγές «Συστήματος» και ΜΜΕ και ιδιαίτερα γυναίκες που
είχαν ιστορικό συμμετοχής σε απεργίες και διαδηλώσεις.
«Πολλές έρευνες δείχνουν ότι η τάση για συμμόρφωση και η ευσυνειδησία είναι ευρέως
σχετιζόμενες με θετικά αποτελέσματα, όπως βελτίωση της ψυχικής υγείας, της μακροζωίας,
των σχολικών επιδόσεων, της μειωμένης επιθετικότητας και της κοινωνικής συμπεριφοράς»,
εξηγεί ο επικεφαλής των ερευνών Laurent Begue και ολοκληρώνει δηλώνοντας ότι «σε
ορισμένες ειδικές καταστάσεις, τα ίδια χαρακτηριστικά προσωπικότητας μπορούν επίσης να
έχουν πιο σκοτεινές πλευρές, υπό την έννοια ότι μπορεί να οδηγήσουν σε καταστροφική και
ανήθικη υπακοή».
Στον παράγοντας της «απόστασης» μεταξύ του «θύτη» και του «θύματος» χρειάζεται να
υπογραμμισθεί ότι όταν κάποιος υποφέρει από τις επιλογές μας και είναι απομακρυσμένος
από εμάς, η ταλαιπωρία που προξενούμε παραμένει αφηρημένη και έχει μια ορισμένη
εξωπραγματική ποιότητα. Αυτή την εννοιολογική πραγματικότητα είναι πιο δύσκολο να τη
βιώσουμε συναισθηματικά. Ο Καθηγητής Milgram είχε δώσει το παράδειγμα ενός
βομβαρδιστικού, όπου ο πιλότος γνωρίζει πως οι βόμβες του θα έχουν ως αποτέλεσμα τον
θάνατο και τους τραυματισμούς, όμως η απόσταση και η έλλειψη οπτικής επαφής με τα
αποτελέσματα της πράξης του μειώνουν την συναισθηματική φόρτιση από τα δεινά που
προκαλεί ο ίδιος!…
Σε όλες τις επαναλήψεις των πειραμάτων υπακοής σε προσταγές της Εξουσίας
επιβεβαιώθηκε αυτή η σχέση μεταξύ της απόστασης και της καταστροφής. Όταν τα θύματα
ήταν «απομακρυσμένα» και μη ορατά ήταν «ξένοι» που δεν συνδέονταν ψυχολογικά με τους
«δασκάλους» – θύτες, οι οποίοι εμφανώς (και αυτό σοκάρει) ήταν πρόθυμοι να προκαλούν
μεγάλο πόνο ίσως και βλάβη στους «μαθητές» θύματα. Αλλά πολλοί «θύτες» έγιναν λιγότερο
πρόθυμοι να πατήσουν τον μοχλό όταν τα «θύματα» μεταφέρθηκαν σταδιακά πιο κοντά
τους.
Επιμύθιον;
ΗΓΕΤΕΣ που βρίσκονται σε μεγάλη απόσταση από τον Λαό μπορεί να μην είναι
ανάλγητοι, αλλά μάλλον δεν συνειδητοποιούν τα δεινά που προξενούν!..
Εάν οι ΗΓΕΤΕΣ μας ενδιαφέρονται για την υστεροφημία τους και εάν εμείς θέλουμε να
κληροδοτήσουμε μια καλή Πατρίδα στις μελλοντικές γενιές, θα χρειαστεί να ξεφύγουμε
ΟΛΟΙ, από την Αριστερά έως την Δεξιά, από συνήθειες και συμπεριφορές απόρροιες της
σύγχρονης οικονομίας και του ξενόφερτου πολιτισμού που έχουν εκμηδενίσει Ελληνικές
Αρχές και Αξίες.
Οι καταστροφικές συνήθειες που υπαγορεύθηκαν από Κλίκες και εφαρμόσθηκαν από
πολιτικές μαριονέτες με τη βοήθεια της συστηματικής πλύσης εγκεφάλου από καθεστωτικά
ΜΜΕ, ο εφησυχασμός που μας χαρακτηρίζει, μας έχουν οδηγήσει σε πολιτική αδράνεια και
έλλειψη του απαιτούμενου σθένους για αντίσταση σε εντολές και πρακτικές κόντρα στις
συνειδήσεις μας!…
Οι συγκλονιστικές διαδηλώσεις συμπαράστασης στις οικογένειες των θυμάτων των
Τεμπών εντός και εκτός συνόρων της Κυριακής 26 ης Ιανουαρίου ήταν ένα ΙΣΧΥΡΟΤΑΤΟ
μήνυμα στο Πολιτικό Σύστημα ότι «υπάρχει μαγια και αλεύρι, και ψάχνουμε για
φούρναρη» όπως ο τίτλος του άρθρου μου που φιλοξενήθηκε εδώ στον αγαπημένο
ιστότοπο...
Αμέτρητοι ήμασταν οι Έλληνες και Ελληνίδες με ευσυνειδησία και συμμόρφωση
που με την ΣΙΩΠΗ μας βροντοφωνάξαμε ότι αρνιόμαστε την ΥΠΟΤΑΓΗ στο
«Σύστημα»!..
