Με... "ασπιρίνη στον καρκίνο", όπως χαρακτηρίζουν νομικοί κύκλοι το νέο νομοσχέδιο του Υπουργείο Δικαιοσύνης, προσπαθεί η Κυβέρνηση να πολεμήσει τη δραματική αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας, που παρά την αυστηροποίηση των ποινών, μέσω των νέων ποινικών κωδίκων, εξακολουθεί να βρίσκετα σε συγκλονιστικά αυξητική τροχιά.
Με το νέο νόμο, για την ενδοοικογενειακή βία που πέρασε από το Υπουργικό Συμβούλιο, θεσμοθετείται η διεύρυνση του όρου της οικογένειας, μέσω του επανακαθορισμού της έννοιας "συντρόφου" και "βαφτίζονται" οικογένεια ακόμη και οι πρώην σχέσεις, ανεξαρτήτως συγκατοίκησης ή μη, ενώ τιμωρείται ακόμη και "η απειλή μέσω επίμονης καταδίωξης ή αθέμιτης παρακολούθησης μέλους οικογένειας".
Το νομοσχέδιο για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας, το οποίο παρουσίασε ο υπουργός Δικαιοσύνης Γ. Φλωρίδης, στο υπουργικό συμβούλιο, διευρύνει ακόμη περισσότερο την έννοια της οικογένειας, καθώς επανακαθρίζεται η έννοια του συντρόφου.
Με το νέο νομοσχέδιο του Υπουργείο Δικαιοσύνης, που προωθείται στη Βουλή, δεν περιορίζονται πλέον τα όρια της οικογένειας στο σύζυγο, ή στο μόνιμο σύντροφο, αλλά ανοίγει ακόμη περισσότερο η έννοια, καθώς καταλαμβάνει ακόμη και πρώην περιστασιακούς συντρόφους, καθώς στο νέο νόμο οι λέξεις «μόνιμους συντρόφους» αντικαθίστανται από τις λέξεις «συντρόφους».
Με τον ήδη ισχύοντα νόμο 5090/2024 οικογένεια θεωρείται "η κοινότητα που αποτελείται από συζύγους ή πρόσωπα που συνδέονται με σύμφωνο συμβίωση ή γονείς και συγγενείς πρώτου και δεύτερου βαθμού εξ αίματος ή εξ αγχιστείας και τα εξ υιοθεσίας τέκνα τους.
Επίσης στην "οικογένεια περιλαμβάνονται, εφόσον συνοικούν, συγγενείς εξ αίματος ή εξ αγχιστείας μέχρι τετάρτου βαθμού και πρόσωπα των οποίων επίτροπος, δικαστικός συμπαραστάτης ή ανάδοχος γονέας έχει ορισθεί μέλος της οικογένειας, καθώς και κάθε ανήλικο πρόσωπο που συνοικεί στην οικογένεια".
Η διεύρυνση του θεσμού της οικογένειας είχε ήδη θεσμοθετηθεί με τον ήδη ισχύοντα νόμο και ορίζεται στο 3ο εδάφιο του Ν. 5090/2024, σύμφωνα με το οποίο "οι διατάξεις του παρόντος νόμου εφαρμόζονται και στους μόνιμους συντρόφους και στα τέκνα, κοινά ή ενός εξ αυτών, στους πρώην συζύγους, στα μέρη συμφώνου συμβίωσης που έχει λυθεί, καθώς και στους πρώην μόνιμους συντρόφους".
Ωστόσο με το υπό προώθηση νομοσχέδιο διευρύνεται ακόμη περισσότερο η έννοια της οικογένειας, ως εξής:
Συγκεκριμένα, οι λέξεις «στους μόνιμους συντρόφους» αντικαθίστανται από τις λέξεις «στους συντρόφους».
Αναφέρεται στο Αρθρο 1.
"Αυτό , όπως προβλέπεται στην υποπερ. γ’ της περ. 2 του άρθρου 1 του ν. 3500/2006 (Α’ 232), περί ορισμών, όπου επέρχονται οι ακόλουθες τροποποιήσεις: α) οι λέξεις «στους μόνιμους συντρόφους» αντικαθίστανται από τις λέξεις «στους συντρόφους».
Eπιπλέον οικογένεια θεωρείται "η σταθερή σχέση προσωπικής δέσμευσης, ανεξαρτήτως συγκατοίκησης ή μη", καθώς στον ήδη ισχύοντα νόμο προστέθηκαν οι λέξεις «που τελούν σε σταθερή σχέση προσωπικής δέσμευσης, ανεξαρτήτως συγκατοίκησης ή μη»,
Επιπλέον με το νέο νομοσχέδιο θεωρούνται οικογένεια και οι "πρώην σύντροφοι", χωρίς μονιμότητα στη σχέση, καθώς οι λέξεις «στους πρώην μόνιμους συντρόφους» αντικαθίστανται από τις λέξεις «στους πρώην συντρόφους» και η υποπερ. γ’ διαμορφώνεται ως εξής :
«γ. Οι διατάξεις του παρόντος νόμου εφαρμόζονται και στους συντρόφους που τελούν σε σταθερή σχέση προσωπικής δέσμευσης, ανεξαρτήτως συγκατοίκησης ή μη και στα τέκνα, κοινά ή ενός εξ αυτών, στους πρώην συζύγους, στα μέρη συμφώνου συμβίωσης που έχει λυθεί, καθώς και στους πρώην συντρόφους.».
Παράλληλα Με το νέο νόμο, που προωθείται στη Βουλή μεγαλώνει και ο κύκλος των αδικημάτων, που θεωρούνται ιδιώνυμα στο πλαίσιο της ενδοοικογενειακής βίας, καθώς εντάσσεται, πλέον, στο ρυθμιστικό πεδίο του νόμου και τιμωρείται ως ιδιώνυμο "η απειλή μέσω επίμονης καταδίωξης ή αθέμιτης παρακολούθησης μέλους οικογένειας".
Αναφέρεται στο Αρθρο 2.
Άρθρο 2
Ένταξη της απειλής μέσω επίμονης καταδίωξης ή αθέμιτης παρακολούθησης μέλους οικογένειας στο ρυθμιστικό πεδίο του ν. 3500/2006 σύμφωνα με το άρθρο 6 της Οδηγίας (ΕΕ) 2024/1385 - Τροποποίηση παρ. 2 άρθρου 7 ν. 3500/2006
Στην παρ. 2 του άρθρου 7 του ν. 3500/2006 (Α’ 232), περί της ενδοοικογενειακής παράνομης βίας και απειλής, προστίθενται οι λέξεις «ή τελεί την πράξη του δευτέρου εδαφίου της παρ. 1 του άρθρου 333 του Ποινικού Κώδικα σε βάρος άλλου μέλους της οικογένειας» και η παρ. 2 διαμορφώνεται ως εξής:
«2. Το μέλος της οικογένειας το οποίο προκαλεί τρόμο ή ανησυχία σε άλλο μέλος της οικογένειας απειλώντας το με κάθε μορφή βίας ή άλλη παράνομη πράξη ή παράλειψη, τιμωρείται με φυλάκιση. Όποιος τελεί την αξιόποινη πράξη του πρώτου εδαφίου ενώπιον ανηλίκου ή τελεί την πράξη του δεύτερου εδαφίου της παρ. 1 του άρθρου 333 του Ποινικού Κώδικα σε βάρος άλλου μέλους της οικογένειας, τιμωρείται με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον έξι (6) μηνών.».
Το νομοσχέδιο αναμένεται να εισαχθεί προς ψήφιση τις προσεχείς ημέρες.
Το Υπουργείο Δικαιοσύνης εστιάζει το σκοπό των νέων ρυθμίσεων στο « να σπάσει το κλίμα φόβου των θυμάτων και να είναι εξασφαλισμένοι, από το νομικό πλαίσιο, οι επιστήμονες (ανακριτές, εισαγγελείς, δικαστές) που έρχονται αντιμέτωποι με τέτοια περιστατικά».
Παράλληλα, η αυστηροποίηση του ήδη υπάρχοντος ποινικού πλαισίου, που επιχειρείται μέσω της διεύρυνσης της έννοιας της οικογένειας, θεωρείται ένας τρόπος, για να αντιμετωπιστεί αυτό που ο ίδιος ο Υπουργός Δικαιοσύνης Γιώργος Φλωρίδης χαρακτήρισε "αστοχίες δικαστών”, σε αντίστοιχα περιστατικά του πρόσφατου παρελθόντος.
Η αυστηροποίηση των διατάξεων, για την ενδοοικογενειακή βία, μέσω της διεύρυνσης της έννοιας του "συντρόφου" έρχεται με αφορμή δυο χαρακτηριστικές περιπτώσεις, η αντιμετώπισή των οποίων από τις Αρχες προκάλεσε την αντίδραση της ηγεσίας του Αρείου Πάγου, που άσκησε ακόμη και πειθαρχικό έλεγχο σε βάρος των δικαστικών λειτουργών.
Η πρώτη περίπτωση αφορά την υπόθεση της γυναικοκτονίας στο Μενίδι στα μέσα Μαΐου, όταν εν διαστάσει σύζυγος, που ήδη κατηγορείτο για ενδοοικογενειακή βία , σκότωσε την 40χρονη μητέρα των δυο παιδιών του.
Οι δικαστές δέχτηκαν πυρά, για το γεγονός ότι, ανέβαλλαν τη δίκη του κατηγορούμενου, που είχε συλληφθεί για ενδοοικογενειακή βία από τις 7 Μαίου, για τις 17 Μαΐου και τον επί 10 ημέρες άφησαν ελεύθερο. Και αυτό, όπως αναφέρθηκε, επειδή δεν προσήλθε το θύμα (η σύζυγός του) να καταθέσει ως μάρτυρας και απουσίαζε επίσης η ιατροδικαστική έκθεση. Λίγες μέρες μετά ο άνθρωπος αυτός προχώρησε στην άγρια δολοφονία της 40χρονης πρώην γυναίκας του.
Με βάση αυτό το περιστατικό το Υπουργείο Δικαιοσύνης προχωρεί στις εξής παρεμβάσεις:
- Στην περίπτωση αυτόφωρου πλημμελήματος, η κράτηση, σε περίπτωση αναβολής, μπορεί να παραταθεί έως τις 5 ημέρες.
- Πρόβλεψη έκδοσης εισαγγελικής διάταξης επιβολής περιοριστικών όρων ακόμα και πριν την άσκηση της ποινικής δίωξης, με δυνατότητα του θύματος να προτείνει συγκεκριμένους όρους που θεωρεί κατάλληλους.
- Προστασία του θύματος με την απαλλαγή του από την υποχρέωση εμφάνισής του στην ακροαματική διαδικασία. Άρα δεν θα αναβάλλεται σε τέτοια περίπτωση η δίκη
Το δεύτερο περιστατικό, που λειτούργησε ως εφαλτήριο για το νέο νομοσχέδιο ήταν η υπόθεση του ποινικολόγου Απόστολου Λύτρα, ο οποίος αρχικά συνελήφθη, για ενδοικογενειακή βία σε βάρος της συζύγου του Σοφίας Πολυζωγοπούλου κακοποίηση και αφέθηκε ελεύθερος με όρους, στη συνέχεια συνελήφθη εκ νέου και προφυλακίστηκε.
- Στην περίπτωση αυτόφωρου πλημμελήματος, η κράτηση, σε περίπτωση αναβολής, μπορεί να παραταθεί έως τις 5 ημέρες.
- Πρόβλεψη έκδοσης εισαγγελικής διάταξης επιβολής περιοριστικών όρων ακόμα και πριν την άσκηση της ποινικής δίωξης, με δυνατότητα του θύματος να προτείνει συγκεκριμένους όρους που θεωρεί κατάλληλους.
- Προστασία του θύματος με την απαλλαγή του από την υποχρέωση εμφάνισής του στην ακροαματική διαδικασία. Άρα δεν θα αναβάλλεται σε τέτοια περίπτωση η δίκη
Το δεύτερο περιστατικό, που λειτούργησε ως εφαλτήριο για το νέο νομοσχέδιο ήταν η υπόθεση του ποινικολόγου Απόστολου Λύτρα, ο οποίος αρχικά συνελήφθη, για ενδοικογενειακή βία σε βάρος της συζύγου του Σοφίας Πολυζωγοπούλου κακοποίηση και αφέθηκε ελεύθερος με όρους, στη συνέχεια συνελήφθη εκ νέου και προφυλακίστηκε.
Οι παρεμβάσεις μετά την υπόθεση Λύτρα αφορούν :
- Γίνεται κανόνας η επιβολή προσωρινής κράτησης στα κακουργήματα ενδοοικογενειακής βίας, εκτός αν κριθεί απολύτως αιτιολογημένα πως ο κατ' οίκον περιορισμός με ηλεκτρονική επιτήρηση (βραχιολάκι) ή οι περιοριστικοί όροι αρκούν για την αποτροπή του δράστη από την τέλεση νέων αξιόποινων πράξεων.
- Προβλέπεται για πρώτη φορά (μετά απο δεκαετίες) πρόβλεψη δυνατότητας προσωρινής κράτησης μέχρι 6 μήνες για σοβαρά πλημμελήματα ενδοοικογενειακής βίας. Αυτή η δυνατότητα δόθηκε πρόσφατα μόνο για εξ αμελείας δυστυχήματα με πολλά θύματα.
Με το νέο νόμο προβλέπεται επίσης :
-Άμεση περάτωση της ανάκρισης και απευθείας παραπομπή στο ακροατήριο των κακουργημάτων ενδοοικογενειακής βίας χωρίς την ενδιάμεση διαδικασία των δικαστικών βουλευμάτων.
-Πραγματική έκτιση στη φυλακή των ποινών για εγκλήματα ενδοοικογενειακής βίας χωρίς δυνατότητα αναστολής ή μετατροπής τους, με κανένα τρόπο.
