NYT: Το κρυφό όπλο της Ρωσίας για την παράκαμψη των κυρώσεων
Όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες απαγόρευσαν στους Αμερικανούς να συνεργάζονται με ρωσικές τράπεζες, εταιρείες ανάπτυξης πετρελαίου και φυσικού αερίου και άλλες εταιρείες το 2014 μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Κριμαία, το πλήγμα στη ρωσική οικονομία ήταν άμεσο και τεράστιο. Οι οικονομολόγοι υπολόγισαν ότι οι κυρώσεις που επέβαλαν τα δυτικά έθνη κόστισαν στη Ρωσία 50 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως. Έκτοτε, η παγκόσμια αγορά κρυπτονομισμάτων και άλλων ψηφιακών περιουσιακών στοιχείων έχει διογκωθεί.
Την Τρίτη (22/2), η αμερικανική κυβέρνηση θέσπισε νέες κυρώσεις κατά της Ρωσίας μετά από την εισβολή στην Ουκρανία, με στόχο να εμποδίσει την πρόσβασή της σε ξένα κεφάλαια. Αλλά οι ρωσικές οντότητες ετοιμάζονται να αμβλύνουν κάποιες από τις χειρότερες επιπτώσεις, κάνοντας συμφωνίες με οποιονδήποτε σε όλο τον κόσμο είναι πρόθυμος να συνεργαστεί μαζί τους, δήλωσαν ειδικοί στους New York Times. Oι οντότητες αυτές μπορούν στη συνέχεια να χρησιμοποιούν ψηφιακά νομίσματα για να παρακάμπτουν τα σημεία ελέγχου στα οποία βασίζονται οι κυβερνήσεις.
«Η Ρωσία είχε πολύ χρόνο για να σκεφτεί αυτή τη συγκεκριμένη συνέπεια», δήλωσε στους ΝΥΤ ο Μάικλ Πάρκερ, πρώην ομοσπονδιακός εισαγγελέας, ο οποίος τώρα είναι επικεφαλής της πρακτικής καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και κυρώσεων, σε δικηγορική εταιρεία στην Ουάσινγκτον.
Οι κυρώσεις είναι μερικά από τα πιο ισχυρά εργαλεία που διαθέτουν οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι ευρωπαϊκές χώρες για να επηρεάσουν τη συμπεριφορά εθνών που δεν θεωρούν συμμάχους. Ειδικά οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι σε θέση να χρησιμοποιούν τις κυρώσεις ως διπλωματικό εργαλείο επειδή το δολάριο είναι το παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα και χρησιμοποιείται στις πληρωμές παγκοσμίως. Ωστόσο, οι Αμερικανοί κυβερνητικοί αξιωματούχοι αντιλαμβάνονται όλο και περισσότερο τη δυνατότητα των κρυπτονομισμάτων να μειώσουν τον αντίκτυπο των κυρώσεων και εντείνουν τον έλεγχο των ψηφιακών περιουσιακών στοιχείων.
Για να εφαρμόσει κυρώσεις μια κυβέρνηση, καταρτίζει έναν κατάλογο με άτομα και επιχειρήσεις που πρέπει να αποφεύγουν οι πολίτες της. Όποιος συλλαμβάνεται να συναλλάσσεται με κάποιον από τον κατάλογο αυτό, αντιμετωπίζει βαριά πρόστιμα. Αλλά το πραγματικό κλειδί για κάθε αποτελεσματικό πρόγραμμα κυρώσεων είναι το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Οι τράπεζες σε όλο τον κόσμο διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην επιβολή των κυρώσεων. Οι νόμοι κατά του ξεπλύματος χρήματος τις υποχρεώνουν να μπλοκάρουν τις συναλλαγές με οντότητες που υπόκεινται σε κυρώσεις και να το αναφέρουν στις αρχές.
Οι τράπεζες οφείλουν να τηρούν τους κανόνες οι οποίοι περιλαμβάνουν την επαλήθευση της ταυτότητας των πελατών τους. Ωστόσο τα ανταλλακτήρια και άλλες πλατφόρμες που διευκολύνουν την αγορά και την πώληση κρυπτονομισμάτων και ψηφιακών περιουσιακών στοιχείων, σπάνια ελέγχουν τους πελάτες τους όσο οι τράπεζες, παρόλο που υποτίθεται ότι ακολουθούν τους ίδιους κανόνες. Τον Οκτώβριο, το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ προειδοποίησε ότι τα κρυπτονομίσματα συνιστούν ολοένα και πιο σοβαρή απειλή για το αμερικανικό πρόγραμμα κυρώσεων και ότι οι αμερικανικές αρχές πρέπει να εκπαιδευτούν σχετικά με αυτή την τεχνολογία.
Σε περίπτωση που επιλέξει να αποφύγει τις κυρώσεις, η Ρωσία έχει στη διάθεσή της πολλαπλά εργαλεία που σχετίζονται με τα κρυπτονομίσματα, δήλωσαν στους ΝΥΤ οι ειδικοί. Το μόνο που χρειάζεται είναι να βρει τρόπους να συναλλάσσεται χωρίς να χρησιμοποιεί το δολάριο.
Η ρωσική κυβέρνηση αναπτύσσει το δικό της ψηφιακό νόμισμα, το λεγόμενο ψηφιακό ρούβλι, το οποίο ελπίζει να χρησιμοποιήσει για να συναλλάσσεται απευθείας με άλλες χώρες που είναι πρόθυμες να το δεχτούν χωρίς να το μετατρέψει πρώτα σε δολάρια. Τεχνικές hacking, όπως το ransomware, θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους Ρώσους να κλέψουν ψηφιακά νομίσματα και να αναπληρώσουν τα έσοδα που χάθηκαν εξαιτίας των κυρώσεων.
Και ενώ οι συναλλαγές κρυπτονομισμάτων καταγράφονται στο blockchain καθιστώντας τες διαφανείς, τα νέα εργαλεία που αναπτύχθηκαν στη Ρωσία μπορούν να βοηθήσουν στην απόκρυψη της προέλευσης τέτοιων συναλλαγών. Αυτό θα επέτρεπε στις επιχειρήσεις να συναλλάσσονται με ρωσικές οντότητες χωρίς να εντοπίζονται.
Υπάρχει προηγούμενο για τέτοιου είδους παρακάμψεις. Το Ιράν και η Βόρεια Κορέα είναι μεταξύ των χωρών που έχουν χρησιμοποιήσει ψηφιακά νομίσματα για να μετριάσουν τις επιπτώσεις των δυτικών κυρώσεων, μια τάση που έχουν παρατηρήσει πρόσφατα αξιωματούχοι των ΗΠΑ και των Ηνωμένων Εθνών. Η Βόρεια Κορέα, για παράδειγμα, έχει χρησιμοποιήσει ransomware για να κλέψει κρυπτονομίσματα με σκοπό να χρηματοδοτήσει το πυρηνικό της πρόγραμμα, σύμφωνα με έκθεση του ΟΗΕ.
Τον Οκτώβριο του 2020, εκπρόσωποι της κεντρικής τράπεζας της Ρωσίας δήλωσαν σε εφημερίδα της Μόσχας ότι το νέο ψηφιακό ρούβλι θα καταστήσει τη χώρα λιγότερο εξαρτημένη από τις Ηνωμένες Πολιτείες και ικανότερη να αντισταθεί στις κυρώσεις. Θα επέτρεπε στις ρωσικές οντότητες να πραγματοποιούν συναλλαγές εκτός του διεθνούς τραπεζικού συστήματος με οποιαδήποτε χώρα επιθυμεί να συναλλάσσεται σε ψηφιακό νόμισμα.
Η Ρωσία θα μπορούσε να βρει πρόθυμους εταίρους σε άλλα έθνη που βρίσκονται στο στόχαστρο των αμερικανικών κυρώσεων, συμπεριλαμβανομένου του Ιράν, τα οποία επίσης αναπτύσσουν ψηφιακά νομίσματα που υποστηρίζονται από την κυβέρνηση. Η Κίνα, ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Ρωσίας τόσο σε εισαγωγές όσο και σε εξαγωγές, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, έχει ήδη δρομολογήσει το δικό της ψηφιακό νόμισμα της κεντρικής τράπεζας.
Όπως αναφέρουν οι ΝΥΤ στο άρθρο τους, η Ρωσία βρίσκεται στο επίκεντρο της αναπτυσσόμενης βιομηχανίας ransomware. Πέρυσι, περίπου το 74% των παγκόσμιων εσόδων από ransomware, ή περισσότερα από 400 εκατομμύρια δολάρια σε κρυπτονόμισμα, πήγαν σε οντότητες που πιθανώς συνδέονται με τη Ρωσία με κάποιο τρόπο, σύμφωνα με μια έκθεση της εταιρείας παρακολούθησης blockchain Chainalysis.
Παράνομα κεφάλαια έχουν επίσης εισρεύσει στη Ρωσία μέσω μιας «σκοτεινής» διαδικτυακής αγοράς που ονομάζεται Hydra, η οποία διαχειρίστηκε πάνω από 1 δισεκατομμύριο δολάρια σε πωλήσεις το 2020, σύμφωνα με την Chainalysis. Οι αυστηροί κανόνες της πλατφόρμας – οι πωλητές επιτρέπεται να ρευστοποιούν κρυπτονομίσματα μόνο μέσω ορισμένων περιφερειακών ανταλλαγών – δυσκολεύουν τους ερευνητές στην παρακολούθηση των χρημάτων.
Όλα τα ψηφιακά νομίσματα χρησιμοποιούν την τεχνολογία blockchain, μια μορφή κώδικα υπολογιστή που είναι δημόσια ορατός από οποιονδήποτε, οπουδήποτε. Αυτό το δημόσιο λογιστικό βιβλίο παρακολουθεί τις κινήσεις των μεμονωμένων ψηφιακών νομισμάτων από το ένα ψηφιακό πορτοφόλι στο άλλο. Θεωρητικά, αυτό θα πρέπει να επιτρέπει στις αρχές να παρακολουθούν όλες τις συναλλαγές και να εμποδίζουν τις οντότητες που έχουν υποστεί κυρώσεις, να τις ολοκληρώσουν.
Ωστόσο, η τεχνολογία της Hydra αποκρύπτει την πηγή των συναλλαγών, προσφέροντας ένα πιθανό εργαλείο για τους Ρώσους χρήστες να μεταφέρουν χρήματα εκτός των συνόρων της χώρας. Από μόνη της, η Hydra δεν είναι ακόμη αρκετά μεγάλη για να διαχειριστεί τον όγκο των συναλλαγών που θα χρειαζόταν η Ρωσία για να αποφύγει επιτυχώς τις κυρώσεις.
Υπάρχουν ενδείξεις ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες εντείνουν την παρακολούθηση της δραστηριότητας των κρυπτονομισμάτων. Στις 17 Φεβρουαρίου, το Υπουργείο Δικαιοσύνης ανακοίνωσε ότι δημιούργησε μια νέα εθνική ομάδα επιβολής της νομοθεσίας για τα κρυπτονομίσματα.
Οι αξιωματούχοι της κυβέρνησης παροτρύνουν επίσης τη βιομηχανία κρυπτονομισμάτων να θέσει σε εφαρμογή εσωτερικούς ελέγχους που να εμποδίζουν τους απατεώνες να χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες τους. Τον Οκτώβριο, το Υπουργείο Οικονομικών δημοσίευσε ένα εγχειρίδιο 30 σελίδων το οποίο συνιστά στις εταιρείες κρυπτονομισμάτων να χρησιμοποιούν εργαλεία γεωγραφικού εντοπισμού για να αποκλείσουν τους πελάτες που βρίσκονται σε χώρες που έχουν υποστεί κυρώσεις. Σε πολλές περιπτώσεις, σύμφωνα με την έκθεση, οι εταιρείες κρυπτογράφησης χρειάστηκαν μήνες ή και χρόνια για να πραγματοποιήσουν τέτοιες διαδικασίες συμμόρφωσης.
Αυτό μπορεί να αλλάξει καθώς ο κλάδος αρχίζει να ωριμάζει. Η Chainalysis προσφέρει ένα εργαλείο που ειδοποιεί τις εταιρείες όταν οντότητες που βρίσκονται στη μαύρη λίστα χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες τους. Πέρυσι, η εταιρεία διπλασίασε τον αριθμό των πελατών της στον ιδιωτικό τομέα, πολλοί από τους οποίους χρησιμοποιούν το εργαλείο αυτό.
Ωστόσο, οι έμπειροι χρήστες κρυπτονομισμάτων μπορούν να βρουν τρόπους να παρακάμψουν μια μαύρη λίστα.
